Mô hình AIDA - Nền tảng cũ, giá trị mới cho thương hiệu cá nhân chân thực
Sự hoàn hảo không còn là yếu tố khác biệt bởi vì khán giả là những thám tử số tinh vi nhận ra nội dung nào do AI tạo nên. Làm gì để niềm tin và công cụ AI song hành?
Mô hình AIDA đã ra đời hơn một thế kỷ, và hầu như ai học hoặc làm trong lĩnh vực marketing đều biết đến. Mô hình này được xem là kim chỉ nam kinh điển cho mọi hoạt động truyền thông: thu hút sự chú ý (Attention), gây dựng sự quan tâm (Interest), tạo ra mong muốn (Desire) và cuối cùng là thúc đẩy hành động (Action).
Dù đơn giản, mô hình này vẫn trường tồn. Bởi vì, đằng sau đó không chỉ là kỹ thuật bán hàng, mà là hiểu con người. Hiểu cách họ nhìn, cách họ cảm cảm, và ra quyết định như thế nào.
Điều thú vị khi tôi nhìn lại mô hình AIDA trong bối cảnh marketing thật nhộn nhịp lại càng nhộn nhịp hơn với AI, với digital marketing, với content marketing,... tôi vẫn cho rằng, AIDA không chỉ đúng với hành trình của thương hiệu, mà còn phản chiếu hành trình của chính chúng ta, là những con người đang cố gắng “được biết đến”, “được tin tưởng”, và “được lựa chọn” trong cuộc sống, trong công việc, hay trong mối quan hệ nghề nghiệp.
AIDA – Từ lý thuyết marketing đến nghệ thuật ứng dụng
AIDA được giới thiệu bởi E. St. Elmo Lewis từ năm 1898. Theo ông, mọi quyết định mua hàng đều bắt đầu bằng việc thu hút sự chú ý, rồi dần dần đi qua những tầng cảm xúc và lý trí cho đến hành động cuối cùng. AIDA đặt nền tảng cho hàng loạt mô hình hiện đại sau này như AISDALSLove (Attention, Interest, Search, Desire, Action, Like/dislike, Share, and Love/hate) hay CAB (cognition, affect, and behavior).
Trong marketing, AIDA giúp doanh nghiệp:
Hiểu rõ hành trình tâm lý của khách hàng, từ biết đến thương hiệu đến tin tưởng sản phẩm.
Tối ưu thông điệp, để nói điều đúng – vào đúng thời điểm.
Đo lường hiệu quả: biết mình đang mạnh hay yếu ở giai đoạn nào.
Tuy nhiên, AIDA cũng có giới hạn vì mang tính tuyến tính, trong khi hành vi con người phức tạp và phi tuyến. Một khách hàng có thể “bắt gặp thương hiệu” hôm nay, nhưng phải đến tháng sau, năm sau mới nảy sinh mong muốn.
Dẫu vậy, điều làm cho AIDA vẫn còn nguyên giá trị sau hơn một thế kỷ chính là tính linh hoạt và nhân bản. Mô hình này, suy cho cùng, không chỉ nói về hành vi tiêu dùng, mà là hành trình thuyết phục và kết nối giữa con người với con người.
AIDA vẫn được xem là khung tư duy nền tảng, là một bản nhạc cổ điển mà mọi marketer cần biết cách “chơi lại” theo phong cách riêng của mình.
Khi AIDA không chỉ dành cho thương hiệu, mà còn dành cho “chính bạn”
Trong bối cảnh truyền thông xã hội bùng nổ đa phương tiện, mỗi cá nhân đều đang là một “thương hiệu di động”.
Người trẻ, doanh nhân, chuyên gia, ai ai cũng cần tạo dựng hình ảnh đáng tin cậy để mở rộng cơ hội, hợp tác và ảnh hưởng.
Việc ứng dụng AIDA vào thương hiệu cá nhân giúp bạn có một khung tư duy rõ ràng để hiểu cách người khác tiếp nhận, cảm nhận và gắn bó với hình ảnh của mình.
Bạn chính là ‘sản phẩm’ đang được giới thiệu thông qua nhiều góc độ, từ hình ảnh, năng lực, đến niềm tin mỗi ngày ở cách bạn giao tiếp, chia sẻ, và hành động.
Và khi nhìn vào hành trình xây dựng thương hiệu cá nhân, hãy nhận ra: AIDA vẫn đúng, chỉ khác đối tượng áp dụng giờ đây là chính bạn.
Ứng dụng AIDA vào xây dựng thương hiệu cá nhân chân thực
Attention – Thu hút bằng bản sắc và giá trị thật
Thế giới dù rộng lớn thì cũng ồn ào và chật chội. Ai cũng đang nói, đang đăng, đang cố gắng để được “thấy”. Nhưng không phải ai cũng khiến người khác “ngừng lại để lắng nghe”.
Thì giờ đây, thu hút sự chú ý không có nghĩa là “ồn ào hơn”, mà là rõ ràng hơn.
Nếu dùng những từ ngữ nghe cho kêu, cho chuyên sâu thì sẽ là:
Tôi đại diện cho điều gì?
Giá trị cốt lõi tôi theo đuổi là gì?
Tôi muốn được ghi nhớ như thế nào?
Với tôi, đơn giản chỉ là thay vì cố gắng giống ai đó, hãy tự hỏi:
“Tôi có thể đem điều gì tốt đẹp cho chính mình và cho những người tôi gặp gỡ?”
Đôi khi, điều khiến bạn khác biệt không phải là điều lớn lao, mà là sự nhất quán trong phong cách sống, cách nói, cách làm việc. Một sinh viên chăm chỉ chia sẻ góc nhìn học tập thật, hay một chủ doanh nghiệp kể lại hành trình khởi nghiệp chân thành thì những điều đó tạo nên sự chú ý thật tự nhiên như chính nó là.
Sự chú ý bền vững chỉ đến khi hình ảnh bên ngoài phản chiếu trung thực con người bên trong.
Interest – Gây dựng sự quan tâm bằng câu chuyện và cảm xúc
Một thương hiệu cá nhân không thể tồn tại lâu nếu chỉ toàn “hình ảnh đẹp”.
Điều khiến người khác ở lại chính là sự gần gũi, chân thành và cảm hứng thật mà bạn trao đến.
Hãy chia sẻ hành trình, bài học, thất bại, và cả những khoảnh khắc “người thường” nhất của bạn. Khi bạn dám mở lòng, bạn cho phép người khác bắt gặp được điểm tương đồng và đó là lúc sự quan tâm thật sự bắt đầu.
Thương hiệu cá nhân chỉ có thể chạm đến tâm trí người khác khi nó đánh thức sự đồng cảm. Trong thời đại của mạng xã hội, nơi “content thật” đang thay thế “content đẹp”, sự trung thực và nhân bản chính là chìa khóa của sự quan tâm dài lâu.
Desire – Xây dựng niềm tin và khát khao đồng hành
Từ quan tâm đến mong muốn đồng hành là một bước chuyển sâu sắc.
Người xem quan tâm thôi chưa đủ. Để tạo ra mong muốn gắn bó, bạn cần xây dựng niềm tin vững chắc, không được tạo ra bởi lời hứa, là thứ chỉ có thể đến từ sự nhất quán. Niềm tin là tài sản vô hình nhưng có giá trị lớn nhất trong mọi thương hiệu.
Nhất quán trong giá trị bạn theo đuổi, trong cách bạn đối xử với người khác và trongcách bạn giữ lời hứa với chính mình. Bạn sống đúng điều mình nói, dù trong công việc hay đời sống cá nhân.
Một người sáng tạo nội dung có thể không đăng bài mỗi ngày, nhưng nếu mỗi khi xuất hiện đều mang lại giá trị thật, thì khán giả sẽ đón chờ.
Một doanh nhân giữ chữ tín trong hợp tác, một người trẻ dám thừa nhận sai lầm và kiên trì học hỏi – đó chính là cách AIDA chuyển từ “Desire” thành “Respect” (sự tôn trọng).
Chân thực và nhất quán được xem như hai yếu tố tạo nên“động cơ” của khát khao kết nối.
Action – Tác động tích cực và lan tỏa giá trị. Truyền cảm hứng để người khác hành động
Giai đoạn cuối cùng trong AIDA không chỉ là “hành động mua hàng” theo cách hiểu thông thường, mà là hành động tạo ảnh hưởng.
Hãy tự hỏi:
“Sau khi tiếp xúc với tôi thì người xem có cảm thấy muốn làm điều gì tốt hơn không?”
Trong thương hiệu cá nhân, đây là lúc người khác chọn tin tưởng, chọn hợp tác hoặc chọn noi gương bạn.
Một bài viết giúp người đọc dám bắt đầu lại, một hành động tử tế giữa áp lực cạnh tranh. Tất cả đều là “Action” theo nghĩa sâu sắc nhất của AIDA.
Có thể họ học được điều gì đó từ bạn.
Có thể họ cảm thấy an ủi, hoặc được khích lệ.
Hoặc đơn giản, họ bắt đầu tin rằng, sống tử tế và chân thật vẫn là con đường đáng đi.
Khi bạn tạo ra hành động tích cực, thương hiệu cá nhân của bạn đã vượt ra khỏi phạm vi cá nhân mà đó trở thành năng lượng lan tỏa. Ảnh hưởng thật sự không nằm ở số lượng người theo dõi, mà ở chất lượng của cảm hứng bạn để lại.
Từ ngắn hạn đến dài hạn: hai cấp độ của thương hiệu cá nhân
Nếu áp AIDA vào thực tế , thương hiệu cá nhân có thể được nhìn ở hai chiều thời gian:
Ngắn hạn, Khi bạn muốn đạt mục tiêu cụ thể như phỏng vấn thành công, được chọn vào dự án, hay thuyết phục đối tác. AIDA giúp bạn hiểu cách trình bày bản thân hiệu quả, giúp bạn truyền đạt giá trị của chính mình một cách chiến lược, mạch lạc và thuyết phục, tạo ấn tượng và hành động nhanh,
Dài hạn: Khi bạn muốn xây dựng uy tín bền vững. Lúc này, không còn là “chiến dịch” nữa, mà là lối sống và hệ giá trị.
Chân thực, nhất quán, và kiên trì qua năm tháng là cách để thương hiệu cá nhân thật sự lớn lên. Khi bạn hướng đến niềm tin và uy tín bền vững, lúc này, AIDA trở thành một hành trình sống được nuôi dưỡng từ phong cách ứng xử và chuẩn mực giá trị được duy trì theo năm tháng.
Hay nói đơn giản, ngắn hạn giúp bạn được chú ý, nhưng dài hạn mới giúp bạn được tôn trọng.
Tính chân thực – Linh hồn của mọi thương hiệu cá nhân
Tạo ra hình ảnh khác xa với con người thật của bạn có thể giúp bạn “nổi” trong chốc lát, nhưng không giúp bạn “được tin” trong lâu dài.
Thương hiệu cá nhân chân thực không phải là thứ bạn “tô vẽ”, mà là hệ quả tự nhiên của việc sống đúng giá trị của mình. Giữa thời đại hình ảnh được chỉnh sửa hoàn hảo, người ta khao khát nhìn thấy “con người thật” – với nỗ lực, giới hạn và cảm xúc thật.
Khi bạn dám sống thật trong công việc, trong cách nói, trong cách đối xử nghĩa là bạn đang gửi đi một thông điệp mạnh mẽ hơn bất kỳ chiến dịch nào:
“Tôi là tôi, và tôi đang nỗ lực để tốt hơn 1% mỗi ngày”.
Mọi mô hình chỉ là công cụ. Thứ quyết định sức sống của thương hiệu cá nhân vẫn là chân thực.
Bạn cần nhận thức rõ, chân thực không có nghĩa là phơi bày mọi thứ Chân thực là sự đồng nhất giữa điều bạn tin và điều bạn làm.
Khi bạn kiên định với giá trị của mình, bạn không cần cố “xây dựng thương hiệu” mà chính là thương hiệu ấy tự nhiên được hình thành như kết quả của một cuộc sống có định hướng và tử tế.
Bản giao hưởng AIDA trong thời cá nhân hóa lên ngôi
Với riêng tôi thì AIDA tuy là mô hình cũ nhưng tính ứng dụng vào marketing sau hơn 100 năm vẫn đầy giá trị sâu sắc.
AIDA vừa là mô hình marketin và còn là là bản đồ của sự thấu hiểu và kết nối ở một cách vận dụng tinh tế nào đó.Khi được nhìn dưới lăng kính thương hiệu cá nhân, AIDAtrở thành bản giao hưởng giữa lý trí và cảm xúc, giữa chiến lược và chân thành.
Mỗi cá nhân, dù là sinh viên, quản lý hay doanh nhân, đều đang chơi bản nhạc ấy theo cách riêng.
Câu hỏi không phải là “bạn có dùng AIDA hay không”, mà là:
“Bạn đang ở cung bậc nào trong bản giao hưởng AIDA của chính mình?”
Mindful Marketing có nghĩa là giá trị được lan tỏa không chỉ bằng kỹ năng, mà bằng sự chân thành và kiên định, thương hiệu cá nhân chân thực chính là cách sống có định hướng và tử tế với chính mình.
Khi bài viết này chạm vào cảm xúc của bạn và thúc đẩy bạn cần một hướng đi rõ rệt cho việc định hình âm sắc thương hiệu cá nhân của bạn, hãy tiến thêm một bước! Đăng ký ngay khóa học Xây dựng Thương hiệu Cá nhân - Thu hút & Chinh phục khách hàng Online - giúp bạn đúc kết thành một lộ trình hành động dành riêng cho chính mình.